วิเคราะห์ 3 ฉากทัศน์ “กสทช.” ยุคใหม่

ท่ามกลางกระแสการเมืองที่เผ็ดร้อน โดยเฉพาะใกล้ช่วงเลือกตั้งทั้งในสนามกรุงเทพฯและระดับประเทศที่จะมีขึ้นในไม่ช้า ส่งผลให้กรณีการควบรวมทรูและดีแทคในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมบรรดานักการเมืองเริ่มเข้ามาโหนกระแส  แหล่งข่าวจากวงการนักวิเคราะห์ มองว่า เป็นการสร้างประเด็นขึ้นมา ซึ่งเชื่อว่ากระแสนี้ยังจุดไม่ติด เนื่องจากขณะนี้มีประเด็นอื่นที่สำคัญและใหญ่กว่า ส่วนกรณีล่าสุดที่กรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาผลกระทบกรณีควบรวมทรูดีแทคและการค้าปลีกค้าส่ง ส่งหนังสือถึงนายกรัฐมนตรีเพื่อให้ชะลอการดำเนินการออกไป ก็ไม่ได้สร้างความตื่นเต้นมากนักเนื่องจากประเด็นคัดค้านไม่มีอะไรแปลกใหม่ ยังเหมือนเดิมกับที่หน่วยงาน องค์กร อื่น ๆ ที่ได้สร้างประเด็นขึ้นมาคัดค้านก่อนหน้านี้ ที่สำคัญคือการพิจารณาควบรวมกิจการโทรคมนาคมไม่ใช่เรื่องใหม่ที่เพิ่งเกิดขึ้น ก่อนหน้านี้ กสทช. ได้พิจารณาให้ผู้ประกอบการสองรายที่ปรับโครงสร้าง ทั้งการควบรวมองค์กรโทรศัพท์และการสื่อสารแห่งประเทศไทย และ ค่ายเอไอเอสที่มีการปรับโครงสร้างผู้ถือหุ้นโดยมีกัลฟ์มาถือหุ้นใหญ่ผ่านทางอินทัช จึงทำให้เหล่านักวิเคราะห์มองเปรียบเทียบกับสำนวนฝรั่งที่ว่า “มีช้างอยู่ในห้อง”  หรือ “Elephant in the Room” ซึ่งไม่ได้มีความหมายถึงช้างโดยตรง แต่เป็นการเปรียบเทียบ คำถามหรือ อุปมาอุปมัย ประเด็นขัดแย้ง หมายถึง เรื่องจริงหรือปัญหาบางอย่างที่เกิดขึ้น แบบที่เห็นช้างอยู่ต่อหน้าต่อตา แต่คนในห้องกลับปล่อยละเลยโดยเจตนา ตั้งใจทำเป็นมองไม่เห็น ซึ่งก็คือ ธุรกิจโทรคมนาคมไทยเป็นตลาดผูกขาดรายเดียว (Monopolistic market) TDRI กล่าวว่าหลักฐานหนึ่งที่ชี้ว่าการประกอบการในตลาดโทรคมนาคมยังไม่เกิดการแข่งขันอย่างมีประสิทธิภาพ ก็คือ การที่ผู้ประกอบการรายใหญ่ที่สุดคือ AIS มีส่วนแบ่งตลาดที่สูงสุดเกือบร้อยละ 60 และมีอัตราผลตอบแทนการลงทุนในระดับสูงต่อเนื่องกันเป็นเวลาหลายปี ทำให้สันนิษฐานได้ว่าบริษัทดังกล่าวเป็นผู้มีอำนาจเหนือตลาด(Market Dominant) เราจึงเห็นได้ว่าสถานการณ์ขณะนี้คือ ทุกคนที่ออกมาสร้างกระแส จุดประเด็นค้านการควบรวมทรูดีแทค มองไม่เห็นตัว “ช้าง” ซึ่งคือขนาดมูลค่าของบริษัท (Company Valuation) ของบริษัทโทรคมนาคมไทยตัวจริงเสียงจริงที่ใหญ่ที่สุดในขณะนี้ซึ่งแม้กระทั่ง TDRI ยังเคยวิเคราะห์ว่าเป็นผู้ผูกขาดรายเดียว

 “ปี 2564 บริษัทเอไอเอส มีมูลค่าบริษัท 645.3 พันล้านบาท ในขณะที่ทรู มีมูลค่าบริษัท 161.5  พันล้านบาท  และ ดีแทค มีมูลค่าบริษัท 110.1 พันล้านบาท หากเปรียบเทียบกับนักมวย คงเปรียบได้กับ ไมค์ ไทสัน ชกกับ สมรักษ์ คำสิงห์ หรือ สามารถ พยัคฆ์อรุณ” นักวิเคราะห์เปรียบเทียบให้เห็นภาพ พร้อมกล่าวเสริมว่า นอกจากนี้ในด้านกำไรสุทธิ เอไอเอส กำไรต่อเนื่องทุกปี โดยย้อนหลัง 5 ปี กำไรกว่า 150,000 ล้านบาท ในขณะที่คู่แข่งยังปริ่มน้ำจากภาระต้นทุนที่สูง โดยปีล่าสุด 2564 รายได้รวม อยู่ที่ 181,333 ล้านบาท เติบโตร้อยละ 4.9 เมื่อเทียบกับปีก่อน ในส่วนกำไรสุทธิ 26,922 ล้านบาท ขณะที่ทรู และดีแทค ผลกำไรรวมกันสองบริษัทยังไม่ถึง 2, 000 ล้านบาท หากเป็นเจ้ามือต้องเรียกว่า กินเรียบอยู่รายเดียว แต่กลับไม่มีใครพูดถึง เข้าสำนวน มีช้างอยู่ในห้อง นั่งมองกันตาปริบๆ แต่ไม่มีใครพูด

ล่าสุดเมื่อ 27 เม.ย.2565  การประชุมครั้งแรกคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (บอร์ด กสทช.)ชุดใหม่ ที่มีนายแพทย์สรณ บุญใบชัยพฤกษ์ เป็นประธานฯ  ได้เห็นชอบแต่งตั้งคณะอนุกรรมการเพื่อศึกษาและวิเคราะห์กรณีควบรวมทรูดีแทครวม 4 คณะ ได้แก่ คณะอนุกรรมการฯด้านกฎหมาย คณะอนุกรรมการฯด้านคุ้มครองผู้บริโภคและสิทธิพลเมือง คณะอนุกรรมการฯด้านเทคโนโลยี คณะอนุกรรมการฯด้านเศรษฐศาสตร์ และยังเห็นชอบให้จัดประชุม Focus Group แลกเปลี่ยนความคิดเห็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มภาคธุรกิจและอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง กลุ่มนักวิชาการ และกลุ่มผู้บริโภคและประชาชนทั่วไป ตลอดจนมอบหมายให้คณะทำงานของสำนักงาน กสทช.และที่ปรึกษาอิสระทั้งในประเทศและต่างประเทศศึกษาผลกระทบทางเศรษฐศาสตร์และสังคม ทั้งนี้เพื่อคำนึงถึงประโยชน์สาธารณะและอุตสาหกรรมเป็นสำคัญ จึงต้องจับตามมองว่า กสทช.ชุดใหม่ จะทำหน้าที่ในการกำกับดูแลและส่งเสริมการแข่งขันเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการผูกขาดในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมได้อย่างมีประสิทธิภาพเพียงใด เพราะว่ากิจการโทรคมนาคมนั้นหากปราศจากกำกับดูแลแล้วจะมีแนวโน้มที่จำนวนผู้ประกอบการลดลงเรื่อย ๆ จนกลายเป็นตลาดผูกขาด ดังนั้นจึงเป็นที่น่าสนใจว่าฉากทัศน์ต่อไปของโทรคมนาคมไทยจะเป็นอย่างไร ซึ่งสามารถพยากรณ์ทิศทางอนาคตออกมาได้เป็น 3 ฉากทัศน์ ได้แก่

ฉากทัศน์ที่ 1 : กสทช.รักษาสภาพตลาดโทรคมนาคมแบบปัจจุบัน ซึ่งเป็นตลาดผู้นำเดี่ยวรายเดียว (Existing Case: Monopoly & Ineffective Competition)

ฉากทัศน์ที่ 2 : กสทช. สนับสนุนการปรับตัวของผู้ประกอบการ สู่การแข่งขันแบบผู้นำสองรายที่แข็งแกร่ง (Approved case: Strong Duopoly Competition)

ฉากทัศน์ที่ 3 : กสทช. หน่วงรั้ง การปรับตัวของผู้ประกอบการ สู่การแข่งขันแบบนำห่างของผู้ประกอบการรายเดียว เกิดความไม่เท่าเทียมในการบังคับใช้กฎหมาย (Delayed case: Discrimination)

ฉากทัศน์ที่ 1 : กสทช. รักษาสภาพ ตลาดโทรคมนาคมแบบปัจจุบัน ซึ่งเป็นตลาดผู้นำเดี่ยวรายเดียว (Existing Case: Monopoly & Ineffective Competition)

เมื่อเปรียบเทียบกับประเทศในภูมิภาคเดียวกันแล้ว บริการโทรคมนาคมในประเทศไทยยังมี ระดับการแข่งขันในหลายตลาดที่ยังไม่สามารถเรียกได้ว่าเป็น “การแข่งขันอย่างมีประสิทธิภาพ” (effective competition) ได้เนื่องจากยังเป็นตลาดผูกขาดรายเดียว (monopolistic market) โดยมีผู้นำตลาดที่สามารถทำกำไรได้เกือบสามหมื่นล้านบาทเพียงรายเดียว และทำกำไรต่อเนื่องสะสมมากกว่า 20 ปี  ในขณะที่ผู้ประกอบการที่เหลือในอุตสาหกรรมยังขาดทุน หรือทำกำไรเพียงเล็กน้อย หรือ อาจเรียกได้ว่าเป็นตลาดกึ่งผูกขาด (oligopolistic market) ความสามารถในการสร้างความต่อเนื่องในการลงทุนในอุตสาหกรรมโทรคมนาคม จากขนาดมูลค่าบริษัทของผู้นำตลาด (Market Valuation) ที่มีขนาดใหญ่กว่า ผู้ประกอบการทุกรายรวมกัน ทำให้การปรับตัวในยุคปัจจุบันมีความสำคัญ เพราะเป็นยุคของการหลอมรวม (Convergence) เมื่อวิเคราะห์ในรายละเอียดจะพบว่าปรากฏการณ์ที่เรียกว่าการหลอมรวม ซึ่งเกิดขึ้นใน 4 ระดับคือ การหลอมรวมบริการ (convergence of services) การหลอมรวมของช่องทางการสื่อสาร ข้อมูล (convergence of transmission channels) การหลอมรวมของอุปกรณ์ลูกข่าย (convergence of terminals) และการหลอมรวมของผู้ให้บริการ (convergence of providers) ผ่านการควบรวม กิจการและการสร้างเครือข่ายเสิรมสร้างความแข็งแรงในการปรับตัว จากภาระต้นทุน ดอกเบี้ย การลงทุนต่อเนื่อง และการเปลี่ยนผ่านของเทคโนโลยี ในขณะที่เทคโนโลยีเดิมยังไม่คุ้มทุน

ผลของฉากทัศน์ ในการรักษาสภาพตลาดที่มีการแข่งขันแบบด้อยคุณภาพ สภาพการแข่งขันแบบผูกขาดรายเดียวของผู้นำตลาด จะยังไม่ถูกแก้ไข ผู้เล่นที่เหลือในตลาดเกิดความอ่อนแอจากภาระต้นทุน ดอกเบี้ย และ การเข้ามาของเทคโนโลยีใหม่ และผู้เล่นดิจิทัลจะเข้ามาทดแทน ภาครัฐจะต้องเข้ามาอุ้มธุรกิจที่ไม่สามารถแข่งขันได้ เช่นเดียวกับสภาพของดิจิทัลทีวี เนื่องจากเอกชนถูกกำกับให้ไม่สามารถปรับตัวได้ ลูกค้าทรูและดีแทค เสียโอกาสในการใช้เครือข่ายร่วมกัน เข้าถึงข้อมูลได้มากขึ้น ต้นทุนการให้บริการแทนที่จะลดลง ทำให้การแข่งขันด้านราคาสูงขึ้น ก็จะไม่สามารถแข่งได้ออย่างใกล้เคียง

ฉากทัศน์ที่ 2 : กสทช. สนับสนุนการปรับตัวของผู้ประกอบการ สู่การแข่งขันแบบผู้นำสองรายที่แข็งแกร่ง (Approved case: Strong Duopoly Competition)

อุตสาหกรรมมือถือในประเทศไทยได้มีการให้บริการมาเกือบ 30 ปี เป็นสภาพตลาดผู้นำเดี่ยวตลอดยุคอุตสาหกรรม  ตรงกับสำนวนฝรั่ง “มีช้างอยู่ในห้อง” แต่ไม่มีใครพูดถึง และรายใหม่ที่จะมาท้าทายก็ไม่มี มีแต่ถอยทัพกลับประเทศ เพราะเสียเปรียบผู้นำในการแข่งขัน ต้องยอมรับว่า ธุรกิจโทรคมนาคม อดีตเคยเป็นธุรกิจที่เคยน่าสนใจ ต่อมาผู้ประกอบการก็ทยอยถอยทัพกลับประเทศ ด้วยต้นทุนการให้บริการที่สูงขึ้นจากการประมูลคลื่นใหม่ ๆ การขยายอุปกรณ์ทั่วประเทศตามอายุของเทคโนโลยีที่มีต้นทุนสูง กระทั่งปัจจุบันกลายมีผู้ให้บริการเพียง 4 ราย และ ให้บริการด้านการสื่อสารที่ถือเป็นโครงสร้างพื้นฐานของประเทศ ที่มีการกำกับดูแลของ กสทช. ในการควบคุมเพดานราคา ประกอบกับปัจจุบันอยู่ในยุคเปลี่ยนผ่านจากผู้เล่นในบริการสาธารณูปโภคเป็นผู้เล่นในระบบดิจิทัล ด้วยเหตุนี้อุตสาหกรรมโทรคมนาคมทั่วโลกจึงเป็นขาลงอย่างปฏิเสธไม่ได้ เพราะการรุกรานของผู้ให้บริการดิจิทัล ดังนั้นหาก กสทช. ออกเอกสารเชิญชวนผู้ประกอบการใหม่ มาลงทุนโทรคมนาคม โดยเฉพาะในประเทศไทย คงต้องคิดหนัก เพราะเป็นธุรกิจที่ต้องใช้เงินลงทุนสูง มีกฎหมาย กฎระเบียบ การกำกับดูแลมากมาย และ ยังมีเทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงรวดเร็ว ยังไม่ทันคืนทุน ก็จะมีเทคโนโลยีใหม่เข้ามา นอกจากนี้ อุปกรณ์โทรศัพท์มือถือ ทุกยี่ห้อ แทบจะไม่เหลือกำไรให้กับผู้ประกอบการโทรคมนาคม ซึ่งหลายคนคงไม่เคยรู้ ในช่วงแรกของโทรคมนาคม มีเพียงเอไอเอส และ แทค ที่ให้บริการโทรศัพท์มือถือ การที่ประเทศไทยมีผู้ให้บริการที่แข็งแกร่งสองราย ย่อมดีกว่าการมีผู้ประกอบการแข็งแกร่งเพียงรายเดียว ส่วนอีก 2 ราย คือ ทรูที่มีการขยายตลาดและมีนวัตกรรม แต่มีภาระต้นทุนสูงและยังขาดทุน ในขณะที่ดีแทค เน้นการลดต้นทุน แผนการลงทุนในประเทศไทยยังไม่ชัดเจน ดังนั้น หากสองบริษัทรวมกันได้ ก็จะทำให้การขยายการลงทุนในประเทศไทยเป็นรูปธรรมและเชื่อว่าลูกค้าได้ประโยชน์ อาทิ

1.การเข้าถึงสัญญาณเครือข่ายดีขึ้น เสาสัญญาณเพิ่มมากขึ้น สัญญาเร็ว แรง และครอบคลุมพื้นที่ใช้งานมากขึ้น

2. คลื่นที่ครบถ้วนในทุกย่านความถี่ ทำให้ลูกค้าสามารถใช้มือถือได้ทุกรุ่น รองรับทุกย่านความถี่ เริ่มตั้งแต่คลื่น 700 MHz มีทั้ง 2 ค่าย คลื่น 850 MHz ดีแทคสามารถใช้ของทรูได้ คลื่น

3. เพิ่มความสะดวกมากขึ้น โดยมีศูนย์ให้บริษัทหลังการควบรวมเพิ่มมากขึ้น ทำให้บริการหลังการขายสามารถเข้าถึงลูกค้าได้มากขึ้น

4. ลูกค้าทั้ง 2 ค่ายจะได้มีโอกาสแลกเปลี่ยนประสบการณ์ที่ดีและสิทธิพิเศษที่เพิ่มมากขึ้น

5. เมื่อทรูควบรวมกับดีแทค จะทำให้ขีดความสามารถในการแข่งขันใกล้เคียงกันกับเอไอเอส เมื่อผู้แข่งขันสองรายมีขีดความสามารถใกล้เคียงกัน จะทำให้เกิดการแข่งขันกันมากขึ้น ทำให้ลูกค้าได้โปรโมชั่นที่ถูกลง และมีข้อเสนอทางการตลาดที่ลูกค้าได้ประโยชน์มากยิ่งขึ้น

6. ลูกค้าไร้กังวลว่าหลังการควบรวมแล้วราคาจะสูงขึ้น แพคเกจที่ใช้อยู่สามารถใช้บริการได้อย่างต่อเนื่อง เพราะต้องอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ กสทช.

7. การบริการต้นทุนของผู้ให้บริการหลังการควบรวมจะลดลง ทำให้ลูกค้าได้รับประโยขน์จากความคุ้มค่าของบริการที่ได้รับ จะทำให้มีเงินทุนไปพัฒนาบริการใหม่ๆ รองรับเทคโนโลยีใหม่ ๆ ที่กำลังจะเข้ามาเช่น ดาวเทียม, Metaverse, Quantum รวมถึงรถยนต์ EV และ Smart City

8. ผู้เล่นในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมทุกรายปรับโครงสร้างเพื่อรองรับการลงทุนใหม่ เช่น CAT+ TOT = NT และการที่ AIS มีการปรับโครงสร้างผู้ถือหุ้น โดยมีการลงทุนใหม่โดยกัลฟ์ GULF เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน และ ลงทุนเพิ่มในอนาคต ทำให้หลังการควบรวม TRUEและ DTAC ทำให้ผู้ประกอบการทุกรายมีความพร้อมในการแข่งขัน และ รัฐมีการปฏิบัติต่อผู้ประกอบการอย่างเท่าเทียม มิใช่กีดกันรายใดรายหนึ่ง

9. ผู้บริโภคสามารถใช้บริการของผู้ประกอบการดิจิทัลอย่างไม่สะดุด เช่น Facebook, Line, Netflix และอื่น ๆ ที่เข้ามาทำธุรกิจในประเทศไทย โดยใช้เครือข่ายโทรคมนาคมเดิม ซึ่งต้องใช้ดาต้า เพิ่มขึ้นมหาศาล ผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตใช้งานดาต้าเพิ่มขึ้นหลายเท่าทุกปี เพื่อให้บริการจากผู้เล่นดิจิทัลมีความต่อเนื่อง การควบรวมจะทำให้เกิดความแข็งแกร่งในการพัฒนาคุณภาพเครือข่าย รองรับการเติบโตของผู้ใช้ข้อมูลที่เพิ่มขึ้น

10. หลังการควบรวม ผู้เล่นทุกรายในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมไทย พร้อมปรับตัวเข้าสู่การเป็นบริษัทเทคโนโลยี และเพิ่มขีดความสามารถที่จะแข่งกับผู้ประกอบการระดับโลก และสนับสนุนการลงทุนของ Tech Startup รุ่นใหม่ บริษัทจะมีความสามารถในการลงทุนเพิ่ม รองรับเทคโนโลยีใหม่ ทำให้ลูกค้าได้รับบริการดิจิทัลมากขึ้น เช่น บริการแพทย์ทางไกล การประชุมทางไกล การเข้าถึงคอนเทนต์ เพลง หนัง ระดับโลก ในราคาลดลง

ฉากทัศน์ที่ 3 : กสทช. หน่วงรั้ง การปรับตัวของผู้ประกอบการ สู่การแข่งขันแบบนำห่างของผู้ประกอบการรายเดียว เกิดความไม่เท่าเทียบในการบังคับใช้กฏหมาย (Delayed case: Discrimination)

กรณีการควบรวมทรูดีแทคที่ต้องล่าช้าออกไปย่อมส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นของนักลงทุนที่จะเข้ามาลงทุนในประเทศไทย เนื่องจากมีความเสี่ยงจากความไม่แน่นอนของกฎกติกาในการดำเนินธุรกิจ และที่สำคัญ ธุรกิจเทคโนโลยี ล่าช้าเพียง 1 วันก็พ่ายแพ้ ด้วบเหตุนี้การดำเนินการจากภาครัฐแม้ล่าช้าเพียง 1 เดือน ก็ทำให้ธุรกิจเสียรังวัดได้ ธุรกิจโทรคมนาคมที่ยื่นควบรวมเป็นบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ มีประชาชน องค์กรทั้งในและต่างประเทศเป็นผู้ถือหุ้น ความน่าเชื่อถือของประเทศเป็นเรื่องที่สำคัญ ด้วยกระบวนการที่ทำให้เกิดความเสียหายทางธุรกิจ เป็นประเด็นที่ต้องจับตามอง และทำให้เกิดคำถามตามมาต่อหน่วยงานภาครัฐ หน่วยงานกำกับ ต้องสวมหมวกผู้ประกอบการ และ ความยากง่ายในการทำธุรกิจ หากพิจารณาด้านการแข่งขันในธุรกิจโทรคมนาคม เปรียบการแข่งขันในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมได้กับพรรคการเมืองว่า ปัจจุบันเหมือนมีพรรคใหญ่พรรคเดียวคุมเสียงตลาด ที่เหลือพรรคเล็ก หากเปรียบเทียบกับ กรณีมี 2 ขั้วพรรคการเมืองยักษ์ใหญ่ แบบใดจะมีการแข่งขันมากกว่ากัน จะเห็นได้ชัดว่า หากมี 2 พรรคใหญ่ใกล้เคียงกันสู้กัน จะมีการแข่งขันทัดเทียมสูสี ฉันใดฉันนั้น เอไอเอส เป็นผู้นำเดี่ยวในตลาดโทรคมนาคม ปี 2564 กำไรสุทธิ 26,922 ล้านบาท ผูกขาดความเป็นผู้นำตลาดโทรคมนาคมมายาวนาน ตั้งแต่ปี 2537 จนถึงปัจจุบัน หากการควบรวมทรูดีแทคดำเนินการได้สำเร็จ จะทำให้มีผู้ประกอบการที่มีความทัดเทียม ทำให้สามารถแข่งขันกันมากขึ้น และสามารถแข่งขันกับผู้เล่นดิจิทัลได้

ทั้งนี้ ดร.ฮามาดูน ตูเร อดีต เลขาธิการเลขาธิการสหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ (ITU) กล่าวในงานปาฐกถาพิเศษ ภายใต้หัวข้อ “มุมมองของเลขาธิการสหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ (ITU) กับการกำกับดูแลในยุคหลอมรวมสื่อ” ว่า แนวทางการกำกับดูแลกิจการโทรคมนาคม ควรเป็นแบบ Light-Touch Regulation คือ การกำกับดูแลแบบไม่ลงไปควบคุมมากจนเกินไป แต่จะปล่อยให้กลไกในตลาดควบคุมกันเอง

ธุรกิจโทรคมนาคม เป็นธุรกิจที่แข่งขันกับเทคโนโลยี และ มีต้นทุนในการดำเนินการสูง ทั้งค่าคลื่น ค่าเน็ตเวิร์ค อุปกรณ์ ภาระดอกเบี้ย มากมาย ซึ่งการประวิงเวลาการควบรวมให้นานที่สุด ย่อมสร้างความได้เปรียบให้กับผู้เล่นรายอื่น ๆ ในตลาดที่ทำการปรับโครงสร้างเรียบร้อยแล้ว ปัจจัยด้านเวลานั้น ถือว่า มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะเมื่อ เทคโนโลยี ใหม่กำลังจะเข้ามา หากผู้เล่นปัจจุบันมีความอ่อนแอ จะไม่สามารถสู้ศึกในสนามต่อไปได้ การประมูล 4G ในประเทศไทย เป็นผลงาน กสทช. ที่ทำเงินประมูลที่มีมูลค่าสูงถึง 232,730 ล้านบาทให้กับภาครัฐภายในระยะเวลา 4 ปี คือตั้งแต่ช่วง ปี 2559-2563 แต่ก็แถมมาด้วยความสะบักสะบอม ของผู้ประกอบการไทยในการแบกรับดอกเบี้ย และไม่นานยังไม่ทันคืนทุนกับการประมูล 4G ก็มีการ ประมูล 5จี ใช้เวลา 5 ชั่วโมง 35 นาที ได้เงินเข้ารัฐ 100,521 ล้านบาท ทำให้ผู้ประกอบการไทยแบกโซ่ตรวนหนักอึ้ง และขาดความพร้อมในการลงทุนเพิ่มในเทคโนโลยีใหม่ 2 ตัว ที่กำลังจะเข้ามาในไม่ช้า

ดังนั้น หากการควบรวมของทรูและดีแทค ทำไม่สำเร็จ แน่นอนว่า การเข้าสู่เทคโนโลยี 6G และ การเข้าสู่เทคโนโลยีการโทรผ่านดาวเทียม จะมีผู้ที่พร้อมให้บริการเพียงรายเดียว ดังนั้น การดึงเวลา หรือ ขอให้เริ่มต้นพิจารณาใหม่ จะทำให้ผู้เล่นบางรายหลุดออกจากอุตสาหกรรมโดยปริยาย หลุดจากช่วงเวลาที่แข่งขันได้ ซึ่งหากดึงเวลาได้เพียง 1 ปี ก็จะสร้างความได้เปรียบมหาศาล จากต้นทุนต่อลูกค้าที่ต่ำกว่ามาก ทำให้เกิดภาวะผู้นำเดี่ยวในตลาด และ ยังคงจะเป็นผู้เล่นในประเทศ และไม่ขยายไปแข่งในระดับภูมิภาค เนื่องจากมีพี่ใหญ่ ครองพื้นที่ในระดับภูมิภาคอยู่แล้ว ดังนั้น หากบันไดขั้นที่ 3 ทำสำเร็จ ก็จะทำให้เกิดการเติบโตระยะยาว แบบผู้เล่นรายเดียวในอุตสาหกรรม ซึ่งคนไทยคงต้องมองตาปริบ ๆ แล้วเปรยว่า คิดได้อย่างไร

มองข้ามช๊อต แบบมีวิชั่นส์ เมื่อเทคโนโลยีดาวเทียม (Low Earth Orbit) เข้ามา ย่อมชนะในกระดานต่อไป  หากใครยังไม่รู้จัก  Starlink คือการให้บริการอินเทอร์เน็ตจากดาวเทียม โดยข้อแตกต่างของอินเทอร์เน็ต Starlink คือการที่ดาวเทียมของมันจะโคจรในวงรอบที่ต่ำมาก ๆ (Low Earth orbit) ถือเป็นระดับวงโคจรที่ต่ำกว่าดาวเทียมทั่ว ๆ ไปที่เราใช้งานกันในปัจจุบันมากกว่า 60 เท่าตัว Starlink จะช่วยให้ผู้คนทั่วโลกสามารถเข้าถึงการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตได้อย่างไร้ข้อจำกัดด้วยราคาที่ถูก (แนวคิดของมัสก์) โดย Starlink น่าจะพร้อมให้บริการครอบคลุมประเทศไทยในช่วงราวปี 2022 ทำให้มีคนพูดว่า หากนำค่า HHI มาวัดการให้บริการโทรคมนาคมแบบเสาสัญญานคงตกยุค เพราะยุคนี้ ผู้ประกอบการเค้าให้บริการผ่านดาวเทียมกันแล้ว ไม่ใช่ให้บริการผ่านเสาสัญญานเป็นต้น โดย Starlink น่าจะพร้อมให้บริการครอบคลุมประเทศไทยในช่วงราวปี 2022 ทำให้มีคนพูดว่า หากนำค่า HHI มาวัดการให้บริการโทรคมนาคมแบบเสาสัญญานคงตกยุค เพราะยุคนี้ ผู้ประกอบการเค้าให้บริการผ่านดาวเทียมกันแล้ว ไม่ใช่ให้บริการผ่านเสาสัญญานเป็นต้น

ผลกระทบต่อโครงสร้างตลาดและการกํากับดูแลในยุคดิจิทัลดิสรัปชั่น การแข่งขันที่เปลี่ยนแปลงไปย่อมส่งผลกระทบต่อโครงสร้างตลาด และทําให้เราต้องทบทวน กฎเกณฑ์และแนวคิดในการกํากับดูแลกิจการโทรคมนาคมในด้านต่าง ๆ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จาก Over Regulated มาสู่ Light Touch Approach เพื่อสนับสนุนให้ผู้ประกอบการปรับตัวได้  การยับยั้งการควบรวม ต้องกลับมาพิจารณาว่า ตลาดการแข่งขันในปัจจุบัน คือสิ่งที่ผู้ประกอบการทุกรายควรเป็นหรือไม่ ผู้ประกอบการทุกรายมีความสามารถในการแข่งขันที่เท่าเทียมหรือไม่ ผู้บริโภคจะได้ประโยขน์สูงสุดจริงหรือ หากไม่เกิดการควบรวม หรือ หากการควบรวมไม่สำเร็จ ผู้ชนะตัวจริง อาจเป็นช้างตัวใหญ่ที่อยู่กลางห้อง ที่ไม่มีใครกล้าพูดถึงนั้นเอง เพราะช้างตัวนี้ ผูกขาดผู้นำตลาดมา 30 ปี และมีท่าทีว่าทุกคนจะเห็นดี ให้เป็นเช่นนี้ตลอดไปหรือไม่